آخرین دغدغه منطقه‌ای شهید رییسی؛ دوستی تزلزل ناپذیرایران و آذربایجان

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، مرحوم ابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهور ایران و الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان روز یکشنبه 30 اردیبهشت ماه سال جاری- یک روز قبل از شهادتش [1]و در آخرین دغدغه منطقه ای خود- در مرز دو کشور برای افتتاح مجتمع‌های برق آبی «خدآفرین» و «گیز قالاسی» در رودخانه آراز دیدار کردند.

این مراسم مشترک نمادی از گامی مهم رو به جلو در روابط ایران و آذربایجان بود و بر تعهد آنها به همکاری و توسعه متقابل تأکید داشت.

رئیس جمهور در این مراسم بر روابط عمیق ایران و آذربایجان تأکید کرد. وی گفت: «البته ما کشورهای برادر، همسایه و دوست هستیم، رابطه ایران با آذربایجان بیشتر از رابطه با همسایه است، رابطه خویشاوندی است». وی خاطرنشان کرد: پیوندهای دو ملت مبتنی بر پیوندهای تاریخی، فرهنگی و مذهبی است که در طول زمان تنها تقویت شده است.

رئیس جمهور علی اف این احساسات را تکرار کرد و بر ماهیت تزلزل ناپذیر روابط ایران و آذربایجان تأکید کرد. وی تصریح کرد: اتحاد و دوستی ایران و آذربایجان تزلزل ناپذیر است و هیچ کس نمی تواند بین ما فاصله بیندازد.

رئیس جمهور الهام علی‌اف هنگام سخنرانی در این مراسم گفت: توسعه آینده روابط ایران و آذربایجان نیز بسیار مثبت است.

علی اف همچنین بر اهمیت همکاری های منطقه ای تأکید کرد و از ارمنستان خواست تا به جای اتکا به قدرت های دور، در حل مسائل منطقه ای و کمک به ثبات مشارکت سازنده داشته باشد.من معتقدم که این اطمینان‌بخش است، زیرا این امید را ایجاد می‌کند که سرانجام پس از یک وقفه طولانی، می‌توان توافقنامه صلحی بین آذربایجان و ارمنستان امضا کرد.

رییس جمهور آذربایجان تأکید کرد: ما از حمایت ایران در این زمینه استقبال می کنیم.

لازم به توضیح است که نشست و افتتاح سد؛ قطعا نقطه عطفی پس از یک دوره تیرگی در روابط دو کشور خواهد بود. سال گذشته پس از حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران که منجر به بسته شدن آن شد، تنش ها بالا گرفت. بر اساس تحقیقات اولیه ایران، «مشکلات شخصی و خانوادگی» انگیزه این حمله بوده است. با وجود این، هر دو کشور توانایی قابل توجهی برای عبور از این چالش ها از طریق گفتگو و دیپلماسی نشان داده اند.

چند روز پیش، آیهان حاجی زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان از تعیین مکان جدید سفارت این کشور در تهران خبر داد.

در اواسط ماه مارس، عباس موسوی، سفیرایران درآذربایجان، خاطرنشان کرد که پس ازتلاش‌های هر دو کشور برای رفع سوء تفاهمات، تهران و باکو بر لزوم «باز کردن فصل جدیدی» در روابط بین دو همسایه تأکید کردند.

بحران قفقاز نیز با توجه به پیچیدگی های تاریخی و ژئوپلیتیکی منطقه، چالش های مهمی را برای هر دو کشور ایجاد کرد. ایران، یک بازیگر کلیدی در منطقه، با ایجاد روابط مثبت با آذربایجان و ارمنستان، تعادل ظریفی را حفظ کرده است. قابل ذکر است، ایران پیوسته بر آمادگی خود برای کمک به حل و فصل اختلافات و رسیدگی به چالش های پیش روی این کشورهای همسایه تأکید کرده است.

علاوه بر این، مهم است که تأکید شود که ایران به طور مداوم نسبت به مداخلات خارجی در موضوع قفقاز، به ویژه از سوی بازیگرانی مانند اسرائیل هشدار داده است. دولت ایران بر اهمیت همکاری بازیگران منطقه ای برای یافتن راه حل های مسالمت آمیز از طریق گفتگو و دیپلماسی تأکید کرده است. صلح پایدار در منطقه قفقاز، همانطور که ایران بارها تأکید نموده است، تنها از طریق تعامل سازنده و درک متقابل میان همه طرف‌های درگیر امکان‌پذیر است.

فشارهای مختلف خارجی و داخلی عزم دیپلماتیک هر دو کشور را آزمایش کرد. با این حال، تعامل انجام شده و در پیش گیرنده تهران و باکو با انتخاب مسیر گفتگو و آشتی به جای اجازه دادن به تشدید تنش بیشتر اوضاع، خویشتنداری و خرد ستودنی دوکشور را بیش از پیش نشان داد تا خناسان منطقه ای نتوانند از آب گل آلود ماهی خود را صید نمایند.

مختصات پروژه مشترک آبی ایران و آذربایجان    

مجتمع های برق آبی «خدآفرین» و «گیز گلاسی» بزرگترین پروژه مشترک آبی ایران و آذربایجان است. این سدها که در منطقه خداآفرین در شمال غربی استان آذربایجان شرقی واقع شده است، مجموعا ظرفیت تنظیم 2 میلیارد متر مکعب آب در سال را دارند و پیش بینی می شود سالانه 270 مگاوات ساعت برق تولید کنند. این پروژه ها منابع آبی حیاتی را برای آبیاری و انرژی فراهم می کند که به طور قابل توجهی به اقتصاد و جوامع محلی منتفع می شود.

علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو، سد گیز قالاسی را نماد دوستی دانست که بر اساس استانداردهای مهندسی مدرن ساخته شده است. تکمیل این پروژه‌ها نشان می‌دهد که وقتی ملت‌ها با هم در جهت اهداف مشترک کار می‌کنند، چه چیزی را می‌توانند به دست آورند تا الگویی برای همکاری‌های جدید و بدیعی را در آینده طراحی و ایجاد نمایند.

دستیابی به توافق صلح با حمایت کشورهای همسایه

این مراسم همچنین به عنوان بستری برای گفتگو در مورد مسائل منطقه ای گسترده تر عمل کرد. رئیس جمهور علی اف با اشاره به روند جاری تعیین مرزهای بین ارمنستان و آذربایجان، نسبت به دستیابی به توافق صلح با حمایت کشورهای همسایه از جمله ایران ابراز خوش بینی کرد. وی بر اهمیت خودمختاری منطقه ای و استقلال از تأثیرات خارجی تأکید کرد.

پیامی قوی منطقه‌ای همکاری مجدد بین ایران و آذربایجان

این همکاری مجدد بین ایران و آذربایجان پیامی قوی در مورد پتانسیل همکاری های منطقه ای دارد. همکاری موفقیت آمیز در پروژه های برق آبی، مزایای منافع مشترک و حمایت متقابل را نشان می دهد. در حالی که هر دو کشور به تقویت روابط خود ادامه می دهند، امیدواری برای افزایش همکاری در تجارت، امنیت و مبادلات فرهنگی وجود دارد که به ثبات منطقه ای گسترده تر کمک می کند.

دردنیایی که اغلب توسط درگیری و رقابت تقسیم شده است، داستان آشتی ایران وآذربایجان به عنوان شاهدی برقدرت دیپلماسی وپتانسیل برای همزیستی مسالمت آمیزاست. افتتاح مجتمع های برق آبی«خدا آفرین» و «گیز گالاسی» آغاز فصل جدیدی در روابط دوجانبه است که نویدبخش همکاری های مثمرثمر منطقه ای در جهت توسعه و پیشرفت است و این تفاهم دیپلماسی با تعامل همه جانیه فرهنگی، اقتصادی اگر همراه شود بلاشک در منطقه و خصوصا در دو کشور دوست و برادر شاهد فرصت های برابر در بهره برداری از ظرفیت ها و استعدادها با توجه به پتانسیل ها در جهت توسعه و پیشرفت خواهیم بود.[2]   

احیای مجدد روابط ایران و آذربایجان از آرزوهای رییس جمهور رییسی بود و توانست یک روز  قبل از عروج ملکوتی خود به آسمان آن را با افتتاح مجتمع‌های برق آبی «خدآفرین» و «گیز قالاسی» تحقق بخشد و درها را برای ابتکارات منطقه ای وسیع تری باز کند. او نه تنها با افتتاح این طرح؛ تعهد هر دو کشور را به تعامل صلح آمیز و سازنده نشان داد، بلکه توانست بگوید؛ پتانسیل افزایش همکاری در موضوعاتی مانند تجارت، امنیت و تبادل فرهنگی میان دو کشور وجود دارد و بسترهای آن در تمامی عرصه ها با توجه به فرصت پیش آمده فراهم است. روحش شاد و یادش گرامی.

پی‌نوشت:

[1] - نقطه‌ای میان ورزقان، خدا آفرین و جلفا در شمال آذربایجان شرقی آخرین مقصد رئیس‌جمهور مردمی بود. رئیس‌جمهور مردم عاقبت‌بخیر شد. او تصمیم گرفته بود در این میدان، خادم جمهور باشد نه رئیس‌جمهور. آذربایجان و افتتاح پروژه‌های توسعه‌ای این منطقه کشورمان آخرین مقصد رئیس‌جمهوری بود که برای خدمت در میدان بود. آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی دیروز ( یکشنبه 30 اردیبهشت ماه ) در شب سالروز میلاد مسعود حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام درحالی در حادثه سقوط بالگرد حامل ایشان و همراهان در منطقه ورزقان استان آذربایجان‌شرقی به شهادت رسید که وزیر خارجه کشور، آیت‌الله آل‌هاشم نماینده ولی‌فقیه در استان ومالک رحمتی استاندار نیز در این حادثه به شهادت رسیدند و آسمانی شدند. رئیس جمهور پرتلاش و خستگی ناپذیر مردم ایران که در راه اعتلا و پیشرفت کشور جز خدمت به مردم بزرگ ایران سر از پا نمی‌شناخت، بر سر عهد خود ایستاد و جان خود را فدای ملت کرد.

2- Iran-Azerbaijan: ‘unshakable friendship’ beyond borders. Translator; Asadollah Afshar. Tehrantimes May 20, 2024 - 0:17

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• ابراهیم رئیسی

• رئیس‌جمهور ایران

• رئیس‌جمهور آذربایجان

• روابط ایران و آذربایجان

• الهام علی‌اف

• ایران و آذربایجان

• بحران قفقاز

• پروژه مشترک آبی ایران و آذربایجان

• روابط بین دو همسایه